traktaty i polemiki | Strona główna

Imię IEUE

w izraelskich manuskryptach Septuaginty i w ewangeliach;

Perspektywa serwetiańsko-unitariańska


Informacje, szokujące katolickich, prawosławnych i protestanckich trynitarian, jak również wywodzących się z ich kościołów trydeistów, binitarian oraz dyteistów, dotyczące obecności imienia Jahwe (tetragram zapisany literami łacińskimi jako YHWH, albo IEUE) w tekście greckiej Septuaginty (LXX) – ublikuje konsekwentnie już od ponad 55 lat Towarzystwo “Strażnica”. Towarzystwo sugeruje przy tym, nie bez podstaw, że pierwotnie imię Boże zapisywano w Septuagincie po hebrajsku. Poświadcza przy tym inną tezę – że apostołowie Jezusa zapisywali imię Boże ewangeliach i w innych pismach, których byli autorami. Dostęp do tych materiałów, opublikowanych przez Wydawnictwo Świadków Jehowy, może mieć każdy, kogo problem zasygnalizowany w tytule interesuje. Każdy, dobrze przygotowany do służby kaznodziejskiej Śwadek Jehowy udzieli również wyczerpującej odpowiedzi na zadawane w tej kwestii pytania.

W wydanym w 1950 roku przekładzie “New World Translation of The Christian Greek Scriptures” Wydawnictwo Świadków Jehowy opublikowało 12 nowo odkrytych w angielsko-francuskim protektoracie Egiptu fragmentów papirusu LXX Fouad 266 – pierwszego z odkrytych manuskryptów greckich, zawierających hebrajski tetragram IEUE. Od tego czasu, w wielu wydaniach “Strażnicy” i w broszurach rozpowszechnianych przez Towarzystwo (m.in. “mię Boże, które pozostanie na zawsze”) pojawiają się fotokopie fragmentów kilku znanych manuskryptów Septuaginty, zawierajacych imię Boże - IEUE.

Świadkowie Jehowy odważnie twierdzą, że imię Boga zostało celowo usunięte przez wyznawców nowej, państwowej religii imperium grecko-rzymskiego, która w rozmaitych mutacjach istnieje po dzień dzisiejszy i wywiera poważny wpływ na politykę, sądownictwo, a nawet gospodarkę. Imię Boże usunięto zarówno z odpisów LXX, jak i z odpisów ewangelii. Zasadniczym zaś celem tego czynu było stworzenie takiej państwowej, oficjalnej wersji “Pisma Świętego”, która by poświadczała prawdziwość nowej nauki o Bogu i utwierdzała panowanie rzekomo chrystianizujących się monarchów.

Dlatego też, w wydawanych przez Towarzystwo “Strażnica” przekładach ewangelii i listów apostolskich pojawia się imię Boże na powrót, niemal wszędzie tam, gdzie znajduje się ono w odpowiednich cytatach z hebrajskiego tekstu Biblii. Łącznie, w przekładach tych dokonano przywrócenia imienia Bożego 223 razy, tłumaząc słowo greckie “Kyrios” oraz 14 razy “Theos”, jako “Jehowa”.

Świadkowie Jehowy nie są jedynymi, którzy odważyli się na taki krok. Podobnej operacji przywrócenia imienia Bożego dokonali żydzi mesjanistyczni w wydanym przez siebie The Jewish New Testament, Jewish New Testament Publications, Inc., 1996 pod redakcją Davida H. Sterna.

Oburzeni trynitariańscy apologeci twierdzą, że odkrycia archeologiczne, dokonane na Bliskim Wschodzie przeczą twierdzeniom Towarzystwa “Strażnica”. Oto wypowiedzi trzech współczesnych apologetów katolickich, specjalizujących się w krytyce wyznania Świadków Jehowy. Cytaty pochodzą z opracowań ich autorstwa opublikowanych w internecie lub opublikowanych w formie książkowej.


Jan Lewandowski napisał w publikacji “Tetragram Jahwe a Qumran”:

Czasem Świadkowie Jehowy argumentują w dyskusjach, że nawet teksty qumrańskie pisane przez pobożnych qumrańczyków żyjących przed czasami Jezusa używają tetragramu YHWH. Ma to niby oznaczać, że qumrańczycy mieli do tetragramu takie samo podejście jak Świadkowie Jehowy, tzn., wstawiali go zawsze tam, gdzie w tłumaczeniach Biblii pierwotnie się on znajdował. (Świadkowie Jehowy w swej obsesji wstawili tetragram nawet do swego Przekładu Pism Nowego Testamentu, czyli tam gdzie go w oryginalnych zachowanych tekstach nie było).

Jednak ciekawą informacje na temat stosunku qumrańczykow do tetragramu znalazłem w książce “101 pytań o Qumran” autorstwa Josepha A. Fitzmayera (edycja polska The Enigma Press, Kraków 1997). Autor tej książki jest naukowcem.  Jak podaje biograficzna nota w powyższej książce (Słowo wstępne, s. xi) Fitzmayer ma zrobiony doktorat w John Hopkins University, a  także jest profesorem języków i cywilizacji Bliskiego Wschodu w Instytucie Orientalistycznym w Chicago. Jest księdzem katolickim (jezuita).  Z tego, co czytamy w jego powyższej książce wynika, że żyjący niedługo przed Jezusem pobożni qumrańczycy, będący świadkami cennej tradycji żydowskiej swego okresu, nie podzielali w żadnym wypadku obsesyjnego stosunku Świadków Jehowy do tetragramu, który to stosunek polega na niewolniczym wstawianiu go wszędzie tam gdzie jest w tekście. W przeciwieństwie do Świadków Jehowy, którzy wstawili tetragram nawet tam gdzie go nie było, qumrańczycy traktowali go sobie dość swobodnie, nie zawsze widzieli potrzebę, aby tetragram przekładać w swych pismach świętych. Praktyka takiego traktowania tetragramu pokazuje, ze to wcale nie odstępczy chrześcijanie w III i IV wieku wprowadzili praktykę usuwania tetragramu, jak to twierdzą Świadkowie Jehowy (por. “Imię Boże, które pozostanie na zawsze”, str. 25), ale praktyka ta była znana już przed chrześcijaństwem w pobożnych wspólnotach żydowskich. Fitzmayer pisze, że wśród pism qumrańskich tetragram zachował się w wielu pismach (Fitzmayer, str. 59), ale w przypadku tłumaczeń Pisma Świętego ST był też zastępowany przez nich takimi tytułami jak na przykład “Pan” – “Adonaj”. Takiego zastępstwa dokonano w qumrańskim 1QH 7, 28, który jest swobodnym przekładem Wj 15, 11 (por. Fitzmayer, str. 59).  Tetragram YHWH jest też wymiennie używany z “Adonay” (“Pan”) w  1QIs a - ([np. 3:20-25] Fitzmayer, tamże). Inna informacja, jaką Fitzmayer podaje (Tamże, str. 59-60), tyczy się zastępowania przez qumrańczyków tetragramu kropkami w ich pismach. Tak jest w tłumaczeniu Iz 40, 3 gdzie w hebrajskim tekście jest Jahwe. Qumrański 1QS 8, 14 wstawia zamiast tetragramu kropki w tym miejscu. Inne teksty qumrańskie, które tak robią to (podaje za Fitzmayerem, str. 59-60) takie oto następujące fragmenty:

Zwój A Izajasza z groty 1 (33:7 w dodatku powyżej linii Iz 40:7). Ponadto:

4QSam 1,3 (odpowiednik 1 Sam 25,31)
4QSam 3,7 (odpowiednik 2 Sm 15:8)
4Q Testim [4Q175] 1:19 (odp. Wj 20:21b w odmianie samarytańskiej i Pwt 33:11).
4Q Tanh [4Q176] 1-2 i 6.7.9. (odp. Iz 40:1-5)
4QTanh 1-2 ii 3 - (odp. Iz 49:14).
4 Q Tanh 8-11, 6.8.10 (odp. Iz 54:5.6.8, z zastąpieniem czyli dodaniem tetragramu tam gdzie nie występuje on w TM).

Inne teksty Qumrańskie zastępowały tetragram YHWH na jeszcze inne sposoby. Np. przez substytut hw'h [Fitzmayer, str. 60].

Ale to nie wszystkie sposoby jakimi zastępowano tetragram w pismach qumrańskich, będących tłumaczeniem Pism Starego Testamentu. Niektóre qumrańskie greckie odpisy Biblii, miały w miejsce tetragramu “Kyrios”. Są to:


4QLXXLev (a).
4QLxxNum.
4QLxxDeut.
Również Greek papirus z II wieku przed Chr. ma w miejsce tetragramu “Kyrios”.

Jeszcze inny qumrański tekst grecki Księgi Kapłańskiej z groty 4 zawiera tetragram oddany po prostu przez "IAO" (4QLXXLev.b). Jest to forma imienia Boga. Fitzmayer konkluduje, że w pismach qumrańczykow istniał szacunek dla imienia Bożego, ale jednocześnie istniała - cytuję -  “tendencja do tego, by nie czytać tetragramu jako “Jahwe”, lecz jako “Adonaj" (Fitzmayer, str. 60). Fitzmayer pisze też [tamże], że jeszcze w czasach przedchrześcijańskich zaczęła przeważać tendencja ku temu, aby zacząć w greckich kopiach ST zastępować imię Boga YHWH słowem “Kyrios”. To świadczy wyraźnie przeciw tezie Świadków Jehowy wyrażonej w ich wyżej cytowanej broszurze “Imię Boże...”, która podaje, że kościołowi “pseudochrzescijańskiemu" w pierwszych wiekach “udało się całkowicie usunąć je (Imię Boże - Tetragram YHWH - przyp. J.L.) z greckich kopii obu części Biblii" (str. 25). Świadkowie piszą też w tej przed chwilą cytowanej broszurze, że w czasach przedchrześcijańskich, a szczególnie po czasach Hieronima opuszczano imię Boże w Septuagincie. Jest to próba obwinienia chrześcijaństwa za rzekome zapędy do “rugowania” imienia Bożego z LXX. Jest to rzecz jasna nieprawda. Jak widać po powyższych przytoczeniach z Fitzmayera, zwyczaj zastępowania tetragramu “Panem” (“Adonaj”, “Kyrios”) był znany już II wieki przed chrześcijaństwem u kopistów Septuaginty i również  qumrańczyków. Istnieją nawet takie zachowane do dziś fragmenty Septuaginty z czasów przedchrześcijańskich (również II wieku przed Chr.), które również mają w miejsce tetragramu “Kyrios”. Tym samym widać, w jakich niedomówieniach trzyma Strażnica swe owce. Teza broszury Świadków “Imię Boże....”, oraz teza ich “Chrześcijańskich Pism greckich” z 1994 roku (patrz dodatek, str. 408, 411) mówiąca o tym, że dopiero za czasów chrześcijan zaczęto rugować imię Boże z rękopisów Septuaginty, jest mitem. Jak widać po powyższym, tradycja zastępowania tetragramu jest dużo wcześniejsza niż chrześcijaństwo. Była to tradycja tak powszechna w czasach przedchrześcijańskich, ze sięgnęła nawet wspólnotę z Qumran.


Janowi Lewandowskiemu wtóruje Cezary Podolski w pracy: “Największe oszustwa i proroctwa Świadków Jehowy”, w rozdziale: “Oszustwo z imieniem Bożym”, pisząc:

Zapewne niewielu z nas zastanawiało się nad faktem, dlaczego w niektórych Bibliach w Starym Testamencie znajduje się imię Boże w formie Jahwe (Biblia Poznańska, Biblia Tysiąclecia wyd. I i II) a w innych ono nie występuje (np. w Biblii Tysiąclecia wyd. III, gdzie zamiast “Jahwe” zastosowano formę “Pan”). Taka sytuacja ma miejsce zarówno w katolckich, jak i protestanckich przekładach Biblii.

Sytuację tą bardzo często wykorzystują Świadkowie Jehowy, którzy bardzo chętnie “tłumaczą” osobom niedoświadczonym, że to odstępcze Kościoły chrześcijańskie usuwają imię Boże z Biblii. Prawda przedstawia się jednak zupełnie inaczej. Aby lepiej zrozumieć historię występowania imienia Bożego w Biblii prześledźmy poniższe fakty, które zostały uporządkowane chronologicznie.

  1. Stary Testament został napisany w jęz. hebrajskim tzw. pismem spółgłoskowym (nie było samogłosek). Imię Boże zostało zapisane w formie JHWH.

  2. Około III/II wieku przed Chr. powstaje tłumaczenie ST na język grecki. Było ono przeznaczone dla Żydów żyjących poza granicami swej ojczyzny, którzy zapomnieli jęz. hebrajskiego. Język grecki był w tym okresie językiem najbardziej rozpowszechnionym. Tłumaczenie to nazwano Septuagintą. [1]

  3. Problemem, na jaki natrafili tłumacze, było oddanie w jęz. greckim imienia Bożego. Język grecki nie zawiera bowiem w swoim alfabecie litery odpowiadającej spółgłosce "h", a w imieniu Bożym występuje ona dwukrotnie. Wśród dotychczas odnalezionych, najstarszych fragmentów Septuaginty (sprzed naszej ery) istnieją 3 wersje oddawania imienia Bożego w tym tłumaczeniu:

    1. W greckim tekście Septuaginty Imię Boże pozostawiono nie przetłumaczone i pisano je po hebrajsku (np. papirus Fouad 266 z I wieku przed Chr.)

    2. W greckim tekście Septuaginty Imię Boże zostało oddane przez Kyrios (gr. Pan). Przykładem jest papirus Rylands 458 pochodzący z II wieku przed Chr.

    3. W greckim tekście Septuaginty Imię Boże zostało zastąpione greckimi literami IAO. Tak w papirusie 4QLXXLev b z I wieku przed Chr.

    1. W I wieku po Chr. powstaje chrześcijaństwo. Między ok. 50 a 90 rokiem zostaje spisany Nowy Testament w języku greckim, gdyż ten język nadal jest językiem panującym. Oryginał się nie zachował, ale najstarsze odnalezione kopie NT pochodzą już z ok. 200 roku.

    2. W Nowym Testamencie zdecydowana większość cytatów ze Starego Testamentu pochodzi z greckiego tekstu (Septuaginta), a nie z oryginalnego tekstu hebrajskiego. Wśród tych cytatów było sporo takich, które zawierały imię Boże. Z której wersji Septuaginty cytowano? Z wersji 3a, 3b czy 3c? Dotychczas odnaleziono:

      1. 0 (słownie: zero) fragmentów Nowego Testamentu z imieniem Bożym zapisanym po hebrajsku (tak jak w Septuagincie w pkt 3a)

      2. ponad 20000 fragmentów Nowego Testamentu, gdzie w cytatach ze Starego Testamentu zamiast imienia Bożego występuje forma “Pan” (tak jak w Septuagincie w pkt. 3 b)

      3. 0 (słownie: zero) fragmentów Nowego Testamentu z formą IAO(tak jak w Septuagincie w pkt. 3c)

    Odpowiedź jest jednoznaczna. Cytowano z Septuaginty, z wersją “Pan”. Jeśli więc pierwsi chrześcijanie cytowali z tej wersji Starego Testamentu, to także ta wersja Starego Testamentu była w powszechnym użyciu.

    Na czym polega oszustwo świadków Jehowy? Twierdzą, że nie umieszczanie imienia Bożego w Starym Testamencie jest formą walki z Bogiem. Ludzie nie znający historii występowania imienia Bożego w Biblii, ani nie chcący dociekać tego tak złożonego problemu, łatwo dają się im przekonać. Na niekorzyść świadków Jehowy świadczą jednak następujące fakty:

      ukrywają przed swoimi wyznawcami fakt, że istnieje kopia Septuaginty z II w. przed Chr., która zamiast imienia Bożego zawiera formę “Pan” ( ich publikacja “Insight on the Scriptures” t.II, s. 315 i 1152 wspomina, co prawda, o tej kopii, ale jakimś dziwnym zbiegiem okoliczności milczy na temat formy imienia Bożego w niej użytej),

      w swojej broszurze pt. “Imię Boże, które pozostanie na zawsze”, na str. 26 sugerują, że forma “Pan”, jako zastępcza forma imienia Bożego, pojawiła się dopiero w V wieku n.e. Jest to ewidentne oszustwo, gdyż już wyżej wspomniany fragment (3b) pochodzi z II w. przed Chr. Poniżej zostały przedstawione inne manuskrypty Septuaginty, które zawierają formę “Pan” i pochodzą sprzed V w. n.e.: [2]

    Manuskrypt nr Zawartość Datowanie


    961 Księga Rodzaju początek IV wieku n.e.


    962 Księga Rodzaju koniec III wieku n.e.


    963 Księgi Liczb i Powt. Prawa początek II wieku n.e.


    965 Księga Izajasza początek III wieku n.e.


    966 Księga Jeremiasza II/III wiek n.e.


    967 Księgi Ezechiela i Estery II/III wiek n.e.


    968 Księga Daniela II/III wiek n.e.


    p45 Ewangelie i Dzieje Apost. początek III wieku n.e.


    p46 Listy św. Pawła początek III wieku n.e.


    p47 Księga Apokalipsy koniec III wieku n.e.


    W Biblii Nowego Świata, wydanej przez Świadków Jehowy, umieszczono 10 starych fragmentów Septuaginty, które mają udowodnić, że nie zawierała ona pierwotnie formy “Pan”. Wśród tych 10 fragmentów aż 8 pochodziło z naszej ery. Dwa pozostałe to wspomniane wyżej fragmenty Septuaginty wg wersji 3 a i 3 c. To zapewne przez przypadek zapomnieli wymienić wersję 3 b (tą z formą “Pan”) z II wieku przed Chr. (wyżej wspomniana publikacja Świadków Jehowy “Insight...” przyznaje przecież, że pochodzi ona z tego okresu) Dlaczego nie umieścili tego fragmentu? Cóż, najwyraźniej nie pasuje on do ich koncepcji.


    Podobnie rzecz ujmuje, od szeregu już lat, Włodzimierz Bednarski, w swojej “Obronie wiary. Pismo Święte a nauka Świadków Jehowy, innych sekt i wyznań niekatolickich”, pisząc:


    11.9. Uczą, że ponieważ kopie Septuaginty z IVw. po Chr., których używał Kościół, nie posiadają imienia Jahwe, a posiadają je pewne fragmenty z okresu II w. przed Chr. – I w. po Chr., tzn. że katolicy, zwani przez nich odstępczym chrześcijaństwem, dokonali jego usunięcia. To samo zrobili oni rzekomo z imieniem Jahwe w NT (“Imię Boże...” s.24-6).


    Odpowiedź. W poniższej tabelce przedstawiam dwa rodzaje równie starych rękopisów Septuaginty. Pierwsze, z imieniem Jahwe, na których wzorowali się później piszący po grecku rabini Akwila (II w. po Chr.) i Symmach (II/III w. po Chr.). Drugie, bez imienia Jahwe, z jakich korzystali chrześcijanie i które przepisywali przez wieki. O tych rękopisach Strażnica z wiadomych względów milczy.

    Rękopisy z imieniem Jahwe (Jao, JHWH) podane przez angielską Biblię ŚJ

    z przypisami (s.1563-4).

    Rękopisy bez imienia Jahwe

    pominięte przez Strażnicę.

    Fuad 266 - II lub Iw. przed Chr.

    Greek papirus 458 - IIw. przed Chr.

    4QLXXLevb - Iw. przed Chr.

    4QLXXLeva - Iw. przed Chr.

    Pergaminy z Nachal Cheber - Iw. po Chr.

    4QLXXNum - Iw. przed Chr.

    Papirus Oxyrhynchos - IIw. Po Chr.

    4QLXXDeut - Iw. przed Chr.

    Widać więc, że najstarszy zachowany papirus grecki nie zawiera imienia Jahwe, a w NT, w którym cytowana jest taka Septuaginta nigdy nie było tego hebr. imienia Boga. Potwierdza to też to, że i w manuskryptach Septuaginty, w których był tetragram, odczytywano go jako Kyrios. Nigdy więc, z tekstu greckiego Biblii chrześcijanie nie usunęli imienia Jahwe (por. pkt 11.3.2).



    Pytanie pierwsze

    Która wersja Septuaginty powstała najpierw: zawierająca imię IEUE czy pozbawiona tego imienia?

    Wszyscy cytowani tutaj autorzy przedstawiają argumentację będącą w zasadzie próbą odpowiedzi na pytanie, co było pierwsze – “kura czy jajko?”. Ich odpowiedź brzmi tym razem irracjonalnie. Twierdzą mianowicie, że “kura i jajko”, to jest zarówno oryginalna, jak i okaleczona wersja LXX – powstały jednocześnie (sic!). Przy pomocy takiego zabiegu tworzy się sztucznie równowartość obu wersji Septuaginty. Pierwsza z nich zawierałaby tetragram imienia IEUE, a w drugiej zapisano by tytuł “Kyrios” (“KC”, “Pan”) zamiast pozostawić imię Boga Ojca, tak jak jest ono zapisane w tekście hebrajskim, będącym podstawą greckiego przekładu.

    Bardziej logiczne jest twierdzenie, że pierwsza z wersji poprzedziła drugą. Przynajmniej co do tego powinniśmy być wszyscy zgodni.

    Z “ponad 20.000 fragmentów Nowego Testamentu, gdzie w cytatach ze Starego Testamentu zamiast imienia Bożego występuje forma “Pan", tak jak w Septuagincie” – na które powołuje się Cezary Podolski, sprawa także nie jest taka prosta, jak by się na pierwszy rzut oka wydawało. Tutaj Organizacja Świadków Jehowy istotnie przeczy samej sobie. Cytując wypowiedzi o tysiącach fragmentów NT, poświadczających jakoby teorie, że Kościół katolicki i prawosławny, które wzięły rozwód dopiero w 1054 roku, przekazały nam nieskażoną wersję tekstu pierwotnego. Jednocześnie świadkowie domagają się przywrócenia imienia Bożego “Chrześcijańskim Pismom Greckim”,jakby byli przekonani, że ręka trynitariańskiego cenzora ograniczyła się wyłącznie do usunięcia imienia Jehowy, oszczędzając inne fragmenty, mające potwierdzać rzekomą równość Ojca z Synem, osobowość Ducha IEUE, a nawet – sugerować, jakoby Jezus był wcieleniem Jehowy, gdy jednocześnie inna ręka wprowadziła w XVI wieku, do łacińskich odpisów Nowego Testamentu (Pism chrystiańskich), fragment 1Jana 5:7 (“Comma Johanneum”), by zamieścić w Biblii choćby jeden fragment na poparcie teologii trynitariańskiej.



    Pytanie drugie

    Przy tym podstawowym założeniu, że wersja zawierająca tetragram imienia IEUE poprzedziła wersje, w której tetragramu nie ma, stajemy przed drugim pytaniem:

    Kto, kiedy i dlaczego stworzył skażoną wersję Septuaginty, pozbawioną tetragramu IEUE, jeśli nie uczynili tego żydzi ogradzający, po powstaniu machabejskim, przykazania Boga nowymi, własnymi przepisami “Halachy” (odpowiednika katolickiego “Prawa kanonicznego”), opracowywanymi przez “uczonych w piśmie” oraz “faryzeuszy”, o których czytamy w ewangeliach?

    Towarzystwo “Strażnica” twierdzi, że nową wersję stworzyli odstępczy trynitarni chrześcijanie, w czasach cesarza Konstantyna Wielkiego, na potrzeby nowej, trynitarnej teologii. Tutaj pada argument strony przeciwnej, że przecież w Qumran znaleziono fragmenty manuskryptów z tytułem “KC”, rzekomo równie starych jak te, które zawierają imię IEUE ...

    Zdaniem cytowanych autorów, jest to wystarczająca podstawa do przyjęcia tezy, jakoby chrześcijanie przejęli od żydów z diaspory skażoną wersję Septuaginty. Wśród Żydów z diaspory mieliby być zarówno pierwsi konwertyci apostołów, autorzy zastąpienia świętego iminia IEUE przez tytuł “KC”, jak i żydzi, którzy mieliby używać okaleczonej Septuaginty w nauczaniu helleńskich prozelitów. W tym ostatnim przypadku chodziłoby o ochronę imienia Bożego przed niewłaściwym użyciem.



    Pytanie trzecie

    Przy założeniu, że Septuaginte okaleczyli sami Żydzi – a nie pogańscy, trynitarni chrześcijanie Atanazego i Konstantyna, ci sami, którzy dokonali zamachu na tekst Dekalogu, wprowadzili kult niedzielny i uczynili Jezusa równym Bogu Ojcu – należy postawić pytanie trzecie:

    Kto, kiedy i dlaczego stworzył wersję Septuaginty, pozbawioną tetragramu IEUE, jeżeli nie zrobili tego chrześcijanie odpowiedzialni za wprowadzenie pogańskich kultów do swoich kościołów?

    Pytanie stawiają tu qumranolodzy. Część z nich twierdzi, że Qumran było osadą zniszczoną podczas powstania Bar Kochby około 133 roku n.e., a nie – jak uważają inni – że nastąpiło to wraz z upadkiem powstania 70 roku n.e. i zniszczeniem II Świątyni. Gdyby było tak, jak twierdzą zwolennicy uznawania Qumran za osadę z czasów Bar Kochby, to i wiek wspominanych manuskryptów LXX, pozbawionych imienia IEUE, należałoby również datować nieco inaczej. Tym samym, możliwą przyczyną, dla której Żydzi stworzyli nową wersję Septuaginty byłaby reakcja na rozpowszechnianie przez apostołów ewangelii oraz innych Pism wśród Hellenów, Rzymian czy Egipcjan.

    Przyjmuję, że dopiero w odpowiedzi na postępy misji apostolskich wśród Greków, żydowscy “uczeni w Piśmie” wprowadzili we własnych szeregach zakaz wymawiania imienia Bożego i wielokrotnie zamienili w przekładzie LXX wyrazy: “synowie Boga” oraz “bogowie” na – “aniołowie”, “sędzia” czy “duch”. Podbudowując to odpowiednią teorią i przekleństwami miotanymi na tych, którzy imię IEUE wymawiać by się odważali.

    Tak też hebrajskie “szeol” i “gehenna”, wraz z hebrajskimi “nefesz” i “ruah”, dostały w doktrynie judaistycznej nowe, hellenistyczne znaczenie, tożsame z animistycznymi i spirytystycznymi doktrynami narodów, wśród których żydzi żyli. Te zabiegi odrzuciła mniejszość wykształconych żydów, skupiając się z czasem w gminach karaickich Mezopotamii, Syrii, Izraela i Azji Mniejszej – wymawiających imię IEUE i wyznających śmiertelność “dusz”, w oczekiwaniu ich zmartwychwstania.

    Zabieg przeprowadzony przez “uczonych w Piśmie”, z których wywodzą się nam współcześni rabini, wywarł z kolei znaczący wpływ na system wyznaniowy utworzony w VII wieku n.e. przez Mahometa i jego uczniów-wojowników, którzy znali najwyraźniej tylko ogólne pojęcie “Allah”, nie znając jego imienia, podobnie jak nie zna go przytłaczająca większość chrześcijan, oraz wierząc w piekło i nieśmiertelność duszy – elementy żywcem wyjęte z doktryny grecko-rzymskiego chrześcijaństwa.



    Pytanie czwarte

    Czy to Żydzi zmienili treść Septuaginty?

    Jeśli zmiany imienia IEUE w Septuagincie dokonali Żydzi przed rokiem 70, to jest przed rozpoczęciem misji prorockiej przez Jehoszua, a nawet zaraz po powstaniu machabejskim, mamy niewiele możliwości, gdyż Septuaginte zaczęto tłumaczyć w III wieku p.n.e.

    Czyżby wydarzenia związane z powstaniem machabejskim, próby zniszczenia Tory przez grecko-syryjskich Seleucydów, ohyda spustoszenia, o której pisał Daniel i mówił Jehoszua, w jerozolimskiej Świątyni, a wreszcie zakazy obrzezywania oraz zachowywania szabatów, sprawiły, że Żydzi podjęli decyzję o modyfikacji Septuaginty? A jeżeli tak, to czy stało się to ze względu na greckich prozelitów? A może raczej ze względu na uczniów Mesjasza, jakże często powołujących się na króla Dawida i Psalm 110, z jego: “Rzekł IEUE mojemu Panu...”? Zabieg czyniący Jehoszua samym Bogiem IEUE, poprzez wprowadzenie tytułu “KC” w miejsce imienia IEUE, czynił go automatycznie “rogiem wypowiadającym bluźnierstwa przeciw IEUE, wywyższającym się ponad Najwyższego”, o czym prorokował Daniel.

    Byłaby to cenna wskazówka w poszukiwaniu odpowiedzi na pytania o to, dokąd udały się wszystkie te demony, które wyrzucił Chrystus z opętanych – udały się do “uczonych w Piśmie”, “faryzeuszy” i monarchów rzymskich, aby wspólnie i skutecznie wykrzywiać proste drogi IEUE, uniemożliwiając narodom poznawanie Boga Izraela.

    Tak, zamiast wiary w Boga Izraela, dostał i nasz polski Mieszko w 966 roku, właśnie od Rzymian i Greków wyznanie w prezencie, z ich niedorzeczną Trójcą, kultem figur, obrazów i symboli, niedzielną mszą, wiarą w nieśmiertelność duszy i chorym systemem polityczno-gospodarczym ...

    Najwyraźniej to nie Żydzi zmienili treść Septuaginty. Gdy żydzi porzucili LXX, widząc mnożące się wersje chrześcijańsko-trynitarnych odpisów tego przekładu, zaczęli posługiwać się w diasporze tłumaczeniem rabina Akwili (zwolennika Bar Kochby). Odtąd chrześcijanie mieli najlepszą sposobność swobodnego modyfikowania treści LXX tak, aby możliwie jak najlepiej pasowała ona do założeń ich nowej trynitarnej, państwowej doktryny, oficjalnie zatwierdzonej na marionetkowym soborze w Nicei w 325 roku.



    Zakończenie

    Ktokolwiek usunął tetragram z Septuaginty, jakimikolwiek motywami się kierował, faktem jest i pozostanie, że Jehoszua i apostołowie cytowali Biblie Hebrajską. Dlatego też rozpatrywanie ewangelii bez uwzględnienia tego faktu musi prowadzić do wniosków, które z prawdą niewiele mają wspólnego.

    Jeśli okaleczenia Septuaginty dokonali Żydzi, miałoby to oczywiście inne konsekwencje apologetyczne aniżeli w przypadku, gdyby zrobili to chrześcijanie – w czasie, gdy Żydzi wycofali się z praktyki posługiwania się Septuagintą właśnie ze względu na chrześcijańskie praktyki mnożenia wersji odbiegających od treści oryginalnego greckiego przekładu, co sugerował niegdyś wrocławski historyk, Heinrich Graetz, w swej “Historii Żydów”.

    Poruszam ten temat, ponieważ chciałbym dowiedzieć się, czy ktoś w Polsce problem ten rozważa. Świadkowie Jehowy nie posiadają wyłączności na rozstrzyganie wyżej zarysowanego problemu, podobnie jak nie mają takiego monopolu panowie J. Lewandowski, C. Podolski i W. Bednarski.

    Zapraszam do dyskusji na ten temat, który ma znaczenie podstawowe dla wszystkich odmian wielkich monoteistycznych religii. Dopiero wtedy, gdy rozwiążemy problem imienia Bożego, możliwe stanie się przekazanie wiary proroków i apostołów – w jej najczystszej postaci – innym kręgom kulturowym.

    Adam Nangast

©Bracia Polscy
http://bracia.racjonalista.pl
początek strony | strona główna | odkrycie i opisanie | historia | galeria
wizyt:
31.01.2006 r.