Protest
Elżbiety Janickiej

Odmawiam udziału w "narodowym zrywie" oraz "akcjach" mających na celu "zamanifestowanie jednomyślności w obliczu śmierci duchowego przywódcy i ojca Narodu, Jana Pawła II". Przyjęte w polskiej kulturze większościowej formy zbiorowej ekspresji mijają się bowiem z moim poczuciem i z moją potrzebą wspólnoty.

Nie potrafię odnaleźć się i rozpoznać w:

• ostentacji
• hipokryzji
• stadnym irracjonalizmie przybierającym postać zbiorowej histerii
• tłumieniu analitycznej i krytycznej refleksji
• zasadzie "kto nie z nami, ten przeciw nam"
• definiowaniu wspólnoty w kategoriach etnicznych i religijnych (patrz przekazy radiowe i telewizyjne, treść tzw. Mszy Narodowej);
• utożsamianiu polskości z katolicyzmem (patrz triada "zdrowa polska Ziemia - zdrowy polski Naród - zdrowy polski Syn" i inne treści tzw. mszy narodowej), czyli zawłaszczaniu polskości
• przekształcaniu tego, co jakoby uniwersalne (katholikós = powszechny) w narzędzie szowinistycznego partykularyzmu (patrz tzw. msza narodowa), czyli zawłaszczaniu katolicyzmu
• kulcie jednostki

Nihil novi sub sole

Pozostaję pod wrażeniem uroku osobistego, błyskotliwego dowcipu i formatu postaci Jana Pawła II. Na zawsze zachowam w dźwiękowej pamięci jego gorący, głęboki głos z dawnych czasów. Doceniam polityczny wymiar jego pontyfikatu. Mam świadomość, że był jednym z najwybitniejszych przywódców w liczącej dwa tysiące lat historii Kościoła katolickiego. Nie akceptuję jednak papieskiego nauczania, które pod istotnymi względami uważam za nieludzkie. Nie uważam też, iżby Jana Paweł II był prorokiem współczesności.

Wyrażam sprzeciw wobec fundamentów nauki papieża, a zarazem - religii katolickiej:

• przemocy symbolicznej - w tym wypadku wobec patriarchatu spod znaku Ojca (przenajświętszego, najwyższego)i Syna - która ma swoje praktyczne, fizyczne i wręcz fizjologiczne konsekwencje; oraz "fundamentu fundamentu", jakim jest gnostycka nienawiść do ciała i cielesności (tak w gnozie, jak w dyskursie Kościoła katolickiego uosabianych przez szatana i kobietę);
• dążenia do zawłaszczenia przez religię katolicką wszystkich sfer życia jednostkowego oraz zbiorowego (na przykład encyklika Laborem exercens);

I ich konsekwencji:

• postulatu "wprowadzenia Boga w struktury państwa" - homilia wygłoszona w Lubaczowie na początku lat 90.);
• ingerowania w najintymniejsze ludzkie decyzje (decyzja o momencie rozpoczęcia życia seksualnego; dobór partnera seksualnego; antykoncepcja* i aborcja, czyli prokreacja), a tym samym odmówienie człowiekowi prawa do sprawowania kontroli nad własnym ciałem i, co za tym idzie, nad własnym życiem;
* oddzielne miejsce należy się tu prezerwatywie, która - pomijając jej właściwości antykoncepcyjne - po prostu ratuje życie (po większej części zresztą kobiet, ponieważ mężczyźni - z racji anatomii - są mniej podatni na zakażenie AIDS); tu pragnę przypomnieć oficjalne stanowisko Watykanu: "Prezerwatywa nie respektuje absolutnej godności osoby ludzkiej"; jest na świecie takie romantyczne miejsce, Afryka, gdzie na AIDS umarły, umierają i umrą miliony ludzi, gdzie rozpowszechnione jest wielożeństwo do pary z sakralną prostytucją i gdzie plagą społeczną stały się w ostatnich latach gwałty na niemowlętach i maleńkich dzieciach (płci żeńskiej) gwarantujące jakoby pozbycie się śmiertelnej choroby; trudno chyba o przykład bezwzględniejszego okrucieństwa, większego zideologizowania - ślepego na rzeczywistość, doskonale obojętnego wobec cierpienia i śmierci drugiego człowieka [I tu jest koniec. I tu jest ściana. I to jest powód - powód ostateczny, dla którego nie umiem i nie chcę kiedykolwiek umieć się wznieść i przezwyciężyć mego "ciasnego stanowiska"]
• formułowanego pod adresem obu płci obłędnego nakazu "czystości cielesnej" (celibat duchownych, "czystość przedmałżeńska", "wstrzemięźliwość małżonków");
• dyskryminacji kobiet przejawiającej się między innymi w katolickiej wizji rodziny i społeczeństwa, a także wspólnoty wierzących (wykluczenie z udziału we władzy w Kościele);
• kulpabilizacji kobiet przejawiającej się między innymi w wizji kobiety jako "powołanej do dziewictwa i macierzyństwa" na podobieństwo Matki Boskiej;
• dyskryminacji i kulpabilizacji mniejszości seksualnych;
• krucjacie przeciw wolności "nieprawdziwej" (niezgodnej z katolicką ortodoksją) na rzecz "wolności prawdziwej" oznaczającej przemoc i wykluczenie - dobrze, jeżeli tylko symboliczne (ale nawet w stosunkowo cywilizowanej Polsce granica między symbolicznym a fizycznym jest cienka, co pokazuje horror teorii i praktyki aborcyjnej; konsekwencje wprowadzenia religii do szkół czy stwarzające podstawy do nadużyć władzy przepisy konkordatowe - na przykład sprawa cmentarzy);
• wizji człowieka jako tego, którego należy nadzorować i karać;
• ideałowi homogenicznej jedności (la Totalitá).

Mój sprzeciw budzą także:

• demagogia i myślowe/werbalne nadużycia przenikające wszystkie bez mała dokumenty opublikowane przez państwo watykańskie w okresie pontyfikatu Jana Pawła II - z nowym Katechizmem Kościoła katolickiego na czele - nie wyłączając kazań i książek papieża niebędących encyklikami;
• nawoływanie do pokoju - samo w sobie zawsze potrzebne i godne aprobaty, choćby ograniczało się do sfery werbalnej - przy jednoczesnym braku wsparcia rozwiązań strukturalnych (w tym także mentalnych) eliminujących nędzę, przemoc i wykluczenie;
• wykorzystywanie każdej okazji dla forsowania interesów Kościoła katolickiego (na przykład przemówienie w polskim parlamencie - papieska wizyta na Wiejskiej była zresztą owocem starań Watykanu), co skądinąd jak najlepiej świadczy o Janie Pawle II jako szefie kościelnej instytucji;
• podwójny standard moralny: przedstawianie Kościoła katolickego jako instytucji stricte moralnej, gdy to jest wygodne (aktywny udział Kościoła katolickiego Rwandy w organizowaniu nienawiści, a później w ludobójstwie w Rwandzie jako niewynikający z "prawdziwego" charakteru instytucji; podobnie zrzeczenie się odpowiedzialności za reżim księdza Tiso czy za bezczynność - czy tylko? - Watykanu wobec ludobójstwa hitlerowskiego), idące w parze z jak najbardziej doraźnymi politycznymi ambicjami i działaniami w innych okresach czy na innych polach (zaangażowanie w ratowanie zbrodniarzy i funduszy hitlerowskich, naleganie na odwiedzanie parlamentów państw, ambicja ingerowania w ustawodawstwo poszczególnych krajów);
• zakłamanie: uznanie antysemityzmu (indywidualnego jakoby grzechu synów i córek Kościoła) za przypadkowy i pozbawiony związku z duchem i literą chrześcijańskiej wiary i katolickiej doktryny; bezczynność wobec antysemickiego ładunku - stale odczytywanych w kościele i podawanych wiernym do wierzenia - ewangelii i pism ojców Kościoła; stosunek Jana Pawła II do Maksymiliana Marii Kolbego, stosunek do Edyty Stein; obojętność wobec antysemickich treści w obecnym nauczaniu Kościoła katolickiego w Polsce i w krajach arabskich; [Oczywiście zgadzam się, że wielką rzeczą była wizyta w rzymskiej synagodze i potem w Izraelu. Zgadzam się, że od czegoś trzeba zacząć, że nie można wszystkiego załatwić od razu, że - jak na Kościół katolicki - to naprawdę nieźle.]
• decyzja o odmowie rozliczenia się kościelnej instytucji z okresu pontyfikatu Piusa XII;
• poparcie dla południowoamerykańskich dyktatur idące w parze z likwidacją teologii wyzwolenia, a więc rozróżnienie między przemocą dobrą (prawomyślną z punktu widzenia katolickiej ortodoksji) a złą (nieprawomyślną według wymienionego wyżej kryterium) - cyniczne i oznaczające afirmację przemocy tout court;
• zastępowanie argumentów wyrokami (antykoncepcja, aborcja = morderstwo; homoseksualizm = zboczenie, choroba; racjonalność = zło, źródło zbrodni XX wieku);
• nieprzejrzystość finansowa państwa watykańskiego;
• strategia "na dwoje babka wróżyła" - każdej deklaracji otwarcia w danej sprawie można przeciwstawić deklarację zamknięcia i wykluczenia (kanoniczny przykład tego zjawiska stanowi para: wypowiedzi i gesty w duchu ekumenizmu - deklaracja Dominus Iesus);
• zastąpienie duchowości popkulturą - choć rozumiem, że była to nieunikniona konsekwencja obranej przez Jana Pawła II strategii walki o (w zależności od obszaru) przetrwanie, ugruntowanie władzy, rozszerzenie wpływów Kościoła katolickiego w cywilizacji konsumpcji i spektaklu;
• zwracająca się przeciw żywemu ciału, i może w ogóle przeciw życiu, adoracja trupa - wypatroszonego i "upiększonego" makabrycznym makijażem - poddanego spektaklowi i konsumpcji na prawach gadżetu popkultury.

Wierzę, że miejsce artysty jest na zewnątrz świata, w którym panują:

• stereotyp
• hierarchia
• terror (choćby symboliczny) jednomyślności
• dogmat i ślepe posłuszeństwo wobec autorytetu.

Wierzę w wątpienie.

Nie mam pretensji niczego rozstrzygać. O niczym nie przesądzam.

Wierzę we wspólnotę dyskusji rozumianej jako wymiana argumentów.

Wypowiadam te słowa we własnym imieniu. Z własnej, nieprzymuszonej woli. I powtarzam za Sonatą semantyczną Stefana Themersona:

"Ja jestem jednoosobową mniejszością
Ty jesteś jednoosobową mniejszością [...]"

Z szacunkiem dla wszystkich myślących inaczej
Elżbieta Janicka Warszawa, 5 kwietnia 2005